Asierren portafolio elektroniokoa: atxagaren testuaren analisia

1.TESTU ANTOLATZAILEAK AURKITU ETA SAILKATU.

Euskal Herriaren lekua

Erdi Aroan marrazturiko hainbat mapa munduri begirada bat ematen diona

azkar ohartzen da Belen, Nazaret, Jerusalem eta horrelako lekuei eskaintzen

zaien arduraz. Leku biblikoak munduaren erdi-erdian daude kokatuta:

gainerako hiriak edo lurraldeak, berriz, azaldu ere ez dira egiten, edo oso modu

gutxituan azaltzen dira. Hala gertatzen da, kasu, Liebanako Beatoaren

ilustratzaileak egindako mapan, non Egiptok edo juduen herriak Asiak baino

toki handiagoa hartzen duten.

Hala ere, oker egongo ginateke baldin eta mapa horiek, ludia gaizki

irudikatzen dutelako, alferrikakoak direla pentsatuko bagenu. Izan ere, haien

bitartez lekuen garrantzia jakin ahal dugu, zer balio ematen zitzaien, noraino

ziren Erdi Aroan nagusi kristau erlijioaren ikuspuntuak. Eta informazio hori

zientifikoa deitzen duguna bezain funtsezkoa da, lagundu egiten baitigu garai

hartako gertaera asko ulertzen.

Balioaren neurria hain gardenki adierazten duen mapa mundurik ez da,

noski, gaurko egunean egiten, baina egingo balitz seguru hiri eta nazio batzuek

—New Yorkek kasu, edo Ameriketako Estatu Batuek— izugarri leku handia

hartuko luketela, ohiko mapa fisikoetan hartzen dutena baino handiagoa;

Letoniak, aldiz, zinez dagokiona baino txikiagoa izango luke. Esan nahi da ez

dela betetzen, balio kontu hauetan, Bernard Shaw-ek elefante eta arkakusoei

buruz zioena, alegia elefantea, normalean, txikiagoa izaten dela marrazkietan

errealitatean baino, eta arkakusoa, alderantziz. Balioa emateko unea iristen

denean, handia handiago egiten da, eta txikia, urriago.

Eta Euskal Herria? Nola azalduko litzateke balio-mapa batean? Ba, gure

kaleetan aditzen zen kanta bati sinetsiz gero —Euskadi es tan pequeño que no

se ve en el mapa—, inola ere ez. Eta ez dezagun barre egin: Euskal Herriak ez

zuen XIX. mendera arte lekurik izan inongo balio-mapatan. Bere hizkuntza eta

ohiturak ikusezinak izan ziren inguruko guztientzat, eta baita bertako

askorentzat ere.

Hemezortzigarren mendean —1792an, zehazki—, Condorcet jakintsu

ilustratuak Instrukzio Publikoari buruzko txosten bat aurkeztu zuen Frantziako

Batzar Nazionalaren aurrean, Frantziako umeek zein gazteek zer eta nola ikasi

behar zuten aditzera emanez, eta euskal hizkuntzaz hitz-erdirik ere esan gabe.

Condorcet ilustratu eredugarriak eskola nahi du guzti-guztientzat, hezkuntzak

unibertsala behar duela dio, baina, jakina, ezin du ikusezina zaion hori —euskal

hizkuntza eta kultura, bizimodua— programan sartu. Eta berrogei urte geroago

ere, XIX. mendearen hasieran, ikusezintasunak lehengoan dirau, garai hartako

hainbat idazleren lanak erakusten duen bezala.

Euskal Herriak ez zeukan lekurik munduan, eta bere hizkuntza, G. Ch.

Lichtenberg aforismo-egileak esango zukeen bezala, legez kanpoko moneta

edo txanponaren antzeko zerbait zen: erabili ahal zen etxean, eta baita elizan

ere hainbat alditan; baina ez eskolan, epaitegian edo, oro har, bizitza publikoan.

Jakina, egoera hartan ez zegoen irtenbiderik. Egingo zituzten euskaldun bakar

batzuek beren ahaleginak, Axularrek, Etxeberri Sarakoak edo Larramendik egin

zituzten bezala, baina, zirkustantzia haietan, aurrerabidea eta izatea bera ere

ezinezkoak ziren.

Ameriketan gertatutakoa argigarri izan daiteke. Sartu-atera bat egin dezagun

Montevideoko kanposantu zaharrean. Ugari dira han izen euskaldunak, baina

euskara toki bakar batean azaltzen da: hara gerra ondorenean joandako familia

baten hilarrian. Bistakoa da zergatia. Orain dela gutxi arte, Ameriketara joaten

ziren euskaldunek goizetik gauera ahazten zuten beren jatorria, eta ura

urarekin bezala nahasten ziren Uruguai, Argentina edo Venezuelako gizartean.

Emigrante haiek ez zioten baliorik sumatzen beren hizkuntzari edo kulturari, eta

ozeanoa zeharkatu orduko zaku zahar bat bezala uzten zuten bazterrean.

Beste horrenbeste gertatu izango zen Euskal Herrian bertan ere —gertatu zen

baino neurri handiagoan, alegia—, baldin eta gure auzoan, Alemanian,

erromantizismo izeneko mugimendu politiko eta kulturala sortu izan ez balitz.

Iruzkingileak

Ordenatzaileak

Zeharkariak

Operatzaile

Argudiozkoak

Indartzaileak

Zehatzaileak

Lokailuak

Emendiozkoak

Hautakariak

Aurkaritzakoak

Ondoriozkoak

Birformulatzaileak

Esplikatiboak

Zuzentzaileak

Laburbiltzaileak

Berbaldi

markatzaileak

Epistemikoak

Deontikoak

Besteratzaileak

Metadiskurtsiboak

2. TESTUAREN EGITURA IRUZKINDU.

Ideia nagusia:

Garaiak pasa ahala leku ezberdinei balio handiago eman zaie beste batzuei baino.

Euskal Herriaren kasuan ez du inoiz balio handirik eduki.

1.paragrafoa:

Erdi Aroko mapetan leku garrantzitsuenei leuku gehiago eskaintzen zaie. Belen eta Nazaret ezate baterako.

2.paragrafoa:

Mapa horiek oker egon arren garrantzi handiko tokiak zentzuk diren jakin dezakegu.

3.paragrafoa:

Gaur egun, New York-en antzeko hiriak handiago izango lirakete eta Lituania txikienak.

4.paragrafoa:

Euskal herriak XIX.menderarte ez zeukan inongo baliorik, ez munduan ez hemen bertan.

5.paragrafoa:

Hamazortzi garren mendean euskerak ez zuen inongo baliorik, hizkuntza unibertsala ikasi behar zen.

6.paragrafoa:

Euskal Herriak ez zeukan lekurik munduan. Legez kanpoko moneta bat bezala zen, ezin zen publikoki erabili.

7.paragrafoa:

Euskaldunok euskal kultura aparte uzten genuen. Erromantizismoa sortu izan ez balitz geure kultura desagertua egongo zen jadanik.

3.GAIA NOLA GARATZEN DEN ETA NOLAKO TESTUA DEN.

Argudiozko testua da Atxagak idatzitako eta geuk landutako testua.

Argudiozko testuen ohiko egitura jarraitzen du eta goiko ariketan azaltzen dut nola garatzen den.

4. ADITZAK JOKATURIK EMAN (etorri da, etorri zen, etorriko balitz, etorriko litzateke, etor dadin, etor zedin)